भारतातील सरकारी इन्श्युरन्स योजना

सरकारी इन्श्युरन्स प्लॅन म्हणजे काय?

शासकीय इन्श्युरन्स प्लॅन हा राज्य किंवा केंद्र सरकारद्वारे प्रायोजित एक इन्श्युरन्स पॉलिसी / योजना आहे. अशा योजनांचे ध्‍येय आणि उद्दीष्ट समाजाच्या विविध स्‍तरातील सर्व लोकांना परवडणारे इन्श्युरन्स उपलब्ध करणे आहे. मोठ्या प्रमाणात समुदायाच्या सामाजिक आणि सामूहिक कल्याणाला महत्त्व देण्यासाठी भारताच्या सध्याच्या आणि मागील सरकारांनी वेळोवेळी विविध इन्श्युरन्स योजना सुरू केल्या आहेत. या इन्श्युरन्स योजना गरजू / वंचित तसेच मोठ्या प्रमाणात जनसमुदायची काळजी घेण्‍यासाठी आहेत. या योजनेतील प्रीमियम संपूर्ण अदा, आंशिक अदा पासून ते विनामूल्‍य पर्यंत विभिन्न आहेत. विविध योजना तसेच सहभागावर अवलंबून आहे.

भारतातील विविध सरकार पुरस्‍कृत इन्श्युरन्स योजना

1) प्रधानमंत्री जीवन ज्योती विमा योजना -

या योजनेतून भारतीयांना ₹2 लाखांचे लाईफ कव्हर उपलब्ध केले जाते. 18 ते 50 वयोगटातील आणि बँक अकाउंट असलेले नागरीक वार्षिक ₹ 330/- प्रीमियम अदा करुन या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात. प्रीमियम इन्श्युअर्डच्या बँक अकाउंटमधून ऑटोमॅटिकरित्या डेबिट केला जातो.

2) प्रधान मंत्री सुरक्षा बीमा योजना -

भारतीयांना अपघाती इन्श्युरन्स प्रदान केला जातो. 18 ते 70 वयोगटातील आणि बँक अकाउंट असलेले नागरीक या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात PMSBY  मध्ये ₹ 12 रुपयांच्या प्रीमियममध्‍ये आंशिक अपंगत्वासाठी ₹ 1 लाख आणि एकूण अपंगत्व/मृत्यूसाठी ₹2 लाख वार्षिक कव्हर प्रदान केले जाते. प्रीमियम इन्श्युअर्डच्या बँक अकाउंटमधून ऑटोमॅटिकरित्या डेबिट केला जातो.

3) प्रधानमंत्री जन धन योजना अंतर्गत लाईफ कव्हर -

प्रधानमंत्री जन धन योजना बँक खात्यात ₹ 1 लाखाचे पूर्व समावेशित अपघाती इन्श्युरन्स कव्हर आणि ₹ 30,000/- लाईफ कव्हरचा समावेश असतो.

4) पंतप्रधान पीक विमा योजना -

या योजनेतून पिकाच्या अयशस्वीतेच्या स्थितीत सर्वसमावेशक इन्श्युरन्स कव्हर प्रदान केले जाते. ज्यामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नावर कोणताही परिणाम होत नाही PMFBY सर्व अन्नधान्य आणि तेलबिया पीक आणि वार्षिक व्यावसायिक / बागकाम पिके कव्हर करते.

5) प्रधानमंत्री वय वंदना योजना -

60 आणि त्यापेक्षा अधिक वयाच्या नागरिकांच्या हितासाठी या पर्यायाची निवड करणाऱ्यांना या अंतर्गत 8% खात्रीशीर परताव्याची हमी मिळते

6) पुनर्गठित हवामान आधारित पीक इन्श्युरन्स स्कीम (आरडब्लूबीसीआयएस) -

हवामान आधारित पीक इन्श्युरन्स स्कीमचा उद्देश पाऊस, तापमान, वारा, आद्रता इत्यादींशी संबंधित प्रतिकूल हवामान स्थितीमुळे अपेक्षित पीक नुकसान झाल्यास इन्श्युअर्ड शेतकऱ्यांचा त्रास कमी करणे आहे.

7) सीनिअर सिटिझन इन्श्युरन्स योजना -

60 व त्यापेक्षा जास्‍त अधिक नागरिकांच्या हितासाठी पर्यायाची निवड करणाऱ्यांना 9% च्या खात्रीशीर परताव्याची हमी मिळते. अधिक जाणून घ्या सीनिअर सिटीझन्स साठी सरकारी हेल्थ इन्श्युरन्स. सरकारच्या उद्देशासह संबंधित इन्श्युरन्स कंपन्या सामाजिक कल्याण व विकास साधण्याचा प्रयत्न करतात आणि समजून घेतात. हेच कारण आहे की, वर नमूद केलेल्या सरकार पुरस्कृत योजनांअंतर्गत 75% क्लेम्स इन्श्युरन्स कंपन्यांद्वारे सन्मानित केले जातात आणि पैसे दिले जातात. तथापि, सरकारचा प्रामाणिक हेतू, म्हणजे समाज, समुदाय आणि मोठ्या प्रमाणात लोकांचे सामाजिक आणि सामूहिक कल्याण करणे, जे सरकारी योजना आणि संबंधित इन्श्युरन्स कंपनी फसवणुकीसाठी आणि बनावट इन्श्युरन्स क्‍लेम गोळा करण्यासाठी परवानगीच्‍या शोधात आहेत आणि त्यांची वाट पाहत आहेत अशा लोकांद्वारे प्रवास केला जातो. जर आपण आकडेवारीवर नजर टाकली, तर हे जाणून आश्चर्य वाटेल की पंतप्रधान जीवन ज्योती विमा योजना आणि प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेंतर्गत समाविष्ट असलेले 30% पेक्षा जास्त लाईफ इन्श्युरन्स क्‍लेम्स या स्‍कीमध्‍ये सामील झालेल्या व्यक्तीच्या पहिल्या 30 दिवसांच्या आत तयार केले गेले होते^[1]. पंतप्रधान जनधन योजनेच्या संदर्भात रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (आरबीआय) यापूर्वीच अधिसूचित केले होते की या योजनेंतर्गत उघडलेली खाती फसवणुकीसाठी "अत्यंत असुरक्षित" आहेत आणि बँकांना अशा प्रकारच्या कारवायांपासून सावध राहण्याचे निर्देश दिले आहेत. सरकारच्या चांगल्या उद्देशाला काही ठराविक व्यक्तींद्वारे बाधा निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला जातो. त्यामुळे इन्श्युरन्स कंपन्यांद्वारे क्लेमच्या छाननीला होणाऱ्या विलंबामुळे इन्श्युरन्स कंपन्या टीकेच्या झोतात आल्या आहेत. अलीकडेच आमच्या वित्त मंत्र्यांनी सात दिवसांच्या क्लेम सेटल करण्यासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे प्रदान केली आहेत. यादरम्यान, या योजनेत ग्रामीण भारतातील मोठ्या लोकसंख्या आणि ग्रामीण भारतात राहणाऱ्या 65% लोकसंख्येला विस्तृत विविधता आणि भौगोलिक विशालता आणि अद्वितीय आव्हानांचा समावेश होतो, आम्ही काम करीत आहोत आणि सरकारचे सामाजिक आणि कल्याणकारी उद्देश एका प्रणालीत राबविण्याचा मार्ग शोधत आहोत ज्यामध्ये केवळ योग्य, अनुरुप आणि गरजेच्या लोकांना चांगल्या प्रकारे सेवा दिली जाते.